ชวนรู้จัก “โสกเหลืองแม่เมย” พรรณไม้หายากชนิดใหม่ของโลก พบได้เฉพาะในไทย
LIFE: ชวนรู้จัก “โสกเหลืองแม่เมย” พรรณไม้หายากชนิดใหม่ของโลก พบได้เฉพาะในไทย แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เป็นพืชสมุนไพรที่ชาวบ้านชาติพันธุ์กะเหรี่ยงนำมาประกอบอาหาร ทำสียอมผ้าได้ เหมาะปลูกสำหรับฟื้นฟูสภาพป่าบริเวณต้นน้ำในพื้นที่สูงช่วยป่าอุดมสมบูรณ์ | พรรณไม้เกียรติประวัติของไทย
การค้นพบพืชชนิดใหม่ของโลก ‘#โสกเหลือง’ เริ่มต้นเมื่อ นายวิทยา ปองอมรกุล นักพฤกษศาสตร์พื้นบ้าน (Ethnobotanist) ของ #องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และคณะ ได้ทำการศึกษาวิจัยภูมิปัญญาพื้นบ้านและสำรวจการใช้ประโยชน์จากพืชของกลุ่มชาติพันธุ์ในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556 เป็นต้นมา
.
ในการวิจัยในท้องที่ อำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้พบกับชาวบ้านชาติพันธุ์กะเหรี่ยง กำลังนำฝักอ่อนของ #พืชวงศ์ถั่ว (Fabaceae) ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับฝักของพืชสกุลโสกน้ำ โสกเหลือง หรือ ศรียะลา (Saraca) แต่ในขณะนั้น ไม่ทราบแน่ชัดว่าเป็นชนิดใด มาย่างไฟ เพื่อรับประทานเมล็ดภายในฝัก
ทางคณะจึงได้สอบถามและทราบชื่อท้องถิ่นของพืชชนิดนี้ว่า ‘#ตะนา’ (ภาษากะเหรี่ยง) นอกจากการนำฝักมาย่างไฟแล้ว ยังสามารถนำเมล็ดมาต้มและนำไปตำเป็นส่วนประกอบของน้ำพริกรับประทานได้ นอกจากนี้ เปลือกต้นของพืชชนิดนี้ ยังใช้เป็นสีย้อมผ้า ให้สีแดง
ต่อมา คณะวิจัยซึ่งประกอบด้วย นายวิทยา ปองอมรกุล ดร.ประทีป ปัญญาดี นายนัทธี เมืองเย็น นักพฤกษศาสตร์จากองค์การสวนพฤกษศาสตร์ และผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อังคณา อินตา จากภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ร่วมกันศึกษาและตรวจสอบลักษณะของพืชชนิดนี้อย่างละเอียด จึงพบว่าเป็น #พืชชนิดใหม่ของโลก และได้ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชชนิดนี้ว่า Saraca thailandica Pongamornkul, Panyadee & Inta มีความหมายว่า พืชแห่งประเทศไทย เรียกชื่อไทยว่า โสกเหลือง หรือ #โสกเหลืองแม่เมย โดยได้ตีพิมพ์การค้นพบนี้ในวารสารพฤกษศาสตร์ไทย (Thai Journal of Botany) ปีที่ 13 ฉบับที่ 1 หน้า 29–36
โสกเหลืองพบกระจายตามธรรมชาติบริเวณริมน้ำ ตาม #ป่าดิบแล้งและ #ป่าดิบเขา ที่ความสูง 1,000–1,400 เมตร เหนือระดับน้ำทะเล ปัจจุบันพบเฉพาะในประเทศไทย ในท้องที่จังหวัด #แม่ฮ่องสอน และ #เชียงใหม่ แต่อาจมีการกระจายพันธุ์ในบริเวณชายแดนฝั่งประเทศเมียนมาร์ ซึ่งเป็นพืชที่เหมาะแก่การปลูกสำหรับฟื้นฟูสภาพป่าบริเวณต้นน้ำในพื้นที่สูงอีกชนิดหนึ่ง นอกจากจะได้ประโยชน์ในเรื่องของพื้นที่ป่าให้คงความอุดมสมบูรณ์แล้ว เมล็ดยังสามารถนำมาเป็นอาหารได้อีกด้วย
การค้นพบครั้งนี้ แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศไทย ซึ่งเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก เป็นการค้นพบที่สำคัญยิ่งต่อการพัฒนาต่อยอดในการอนุรักษ์ ศึกษาวิจัย เพื่อการขยายผลสู่การนำไปใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติในอนาคตอย่างมีคุณค่าและยั่งยืน
โสกเหลือง (𝘚𝘢𝘳𝘢𝘤𝘢 𝘵𝘩𝘢𝘪𝘭𝘢𝘯𝘥𝘪𝘤𝘢 Pongam.,
Panyadee & Inta วงศ์ Fabaceae) ได้รับการตีพิมพ์เป็นพรรณไม้ชนิดใหม่ของโลกลงในวารสาร Thai Journal of Botany เล่มที่ 13(1) หน้า 31 ค.ศ. 2021 โดยนายวิทยา ปองอมรกุล ดร.ประทีป ปัญญาดี นายนัทรี เมืองเย็น นักพฤษศาสตร์ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ และดร.อังคณา อินตา อาจารย์ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ที่มา องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กลุ่มงานวิจัยพันธุศาสตร์ป่าไม้และพันธุ์พืชป่าหายาก ประชาสัมพันธ์กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
